De laatste jaren schieten de boeken en onderzoeksresultaten als paddestoelen uit de grond: we weten eigenlijk helemaal niet waarom we de dingen doen die we doen. Ons brein beslist alles al. Van de schokkende resultaten van Benjamin Libet over de vrije wil in de jaren tachtig tot de bestsellers van Dick Swaab en Ab Dijksterhuis. De wetenschappers lijken het erover eens: de verklaringen die we geven voor ons handelen zijn mooie verzinsels, maar geven ons een schijn-macht. Eigenlijk worden de meeste beslissingen onbewust gemaakt en weten we helemaal niet waarom we de dingen doen die we doen. (Over de vragen wie 'wij' dan zijn, en waarom ons onbewustzijn kennelijk geen onderdeel van het 'wij' is, volgt ongetwijfeld in een later schrijven nog meer).
Ondanks twijfels over de juiste interpretatie van de onderzoeksresultaten en de houdbaarheid van de conclusies, heb ik de kracht van priming aan den lijve ondervonden. Zoals ik in een eerdere blog aangaf, wilde ik graag een pelgrimstocht lopen. Ik was gefascineerd geraakt door de Camino de Santiago, en wilde daarom zelf graag ervaren hoe het zou zijn om een dergelijke tocht te maken. Ik had mezelf niet echt afgevraagd waar deze wens, zo plotseling, vandaan was gekomen. Waarom wilde ik eigenlijk gaan lopen? Ik ben helemaal geen wandelaar. En waarom juist de Camino de Santiago? Ik ben helemaal niet katholiek opgevoed.
Pas bij thuiskomt begreep ik hoe mijn onbewustzijn me had gemanipuleerd (want pas achteraf vallen die dingen dan op). Al vijf jaar lang keek ik iedere dag tegen het woord 'pelgrim' aan, de merknaam van de afzuigkap, waaronder ik iedere dag stond te koken. Al vijf jaar lang was ik dagelijks geprimed om te gaan pelgrimeren. Geen wonder dat ik op een dag daadwerkelijk op pad ging. En zelfs de keuze voor deze specifieke pelgrimstocht had niets te maken met mijn eigen overtuigingen of met de praktische voordelen van deze route boven alle andere pelgrimages. Het kon namelijk niet missen dat ik naar Santiago zou lopen. Waar de Windows-gebruiker over het algemeen Internet Explorer gebruikt (waarbij explorer natuurlijk ook als priming-materiaal kan worden gezien), werk ik al jaren op mijn Apple met Camino. Camino, het Spaanse woord voor 'weg'. En als het gaat over dé Camino, bedoelen de Spanjaarden de middeleeuwse route naar het graf van de apostel Jacobus (wat overigens de tweede naam van mijn schoonvader is). Onbewust heb ik me jaren laten beïnvloeden om deze tocht te maken. Om er vervolgens pas bij thuiskomst achter te komen dat mijn motivatie nooit vanuit mijn bewuste 'ik' is gemaakt, maar mij is opgedrongen door de keukenapparatuur en software op mijn computer.
En toch begrijp ik het niet helemaal: wat heeft de fabrikant van mijn afzuigkap eraan gehad om mij op pelgrimstocht te sturen?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten