Onderzoeksfrustraties deel 1: het onvindbare rapport

De eerste grote frustratie van het onderzoek heeft zich aangediend: ik ben al weken op zoek naar een rapport en ik krijg het maar niet te pakken. In de voorbereiding op mijn empirische onderzoek ben ik me zoveel mogelijk aan het inlezen in de thematiek en de reeds beschikbare informatie over de doelgroepen. Een van mijn doelgroepen zijn Turkse, 'orthodoxe' moslims in Nederland, en ik zou ze graag willen interviewen over de relatie tussen hun geloof en hun Nederlandse burgerschap. Nu weet al enige tijd dat er een rapport moet bestaan waarin verslag wordt gedaan van een reeks debatten onder moslims over burgerschap. Maar het rapport in handen krijgen... ho maar. Van het kastje naar de muur, en net zo hard weer terug.

De zoektocht begon met een tip van een collega die betrokken was geweest bij de debatten. Ze gaf me de naam en het e-mailadres van de dame die destijds de bureau-coördinator was van de stichting die de debatten organiseerde. Bij haar zou ik het rapport zeker kunnen opvragen. Haar reactie op mijn e-mail was echter weinig hoopgevend. De letterlijke tekst luidde: "het spijt me maar we hebben destijds een rapport laten schrijven waar ik niet enthousiast over was en wat ik ook niet meer kan vinden.". Bam. Zo gaat dat blijkbaar, je organiseert in opdracht van het ministerie debatten over een belangrijk onderwerp, en als de resultaten niet bevallen, is het document opeens verdwenen... Goed, met zoveel woorden staat het er niet, maar de bereidheid om me te helpen aan het document laat ook te wensen over. Maar ik geef niet op, en krijg van haar een doorverwijzing naar het expertisecentrum Religie en Samenleving van FORUM (instituut voor multiculturele vraagstukken). Daar zouden ze me verder kunnen helpen. Dus ik benader dit expertisecentrum en vertel ze alles wat ik weet over het rapport (dat is nog bijna niets). Na een week wachten (!), ontvang ik een e-mail waarin ze hun hulp aanbieden, maar zeggen dat deze beschrijving 'nog geen belletje doet rinkelen'. Dus ik ga terug naar mijn collega, vraag haar alles wat ze weet, en geef de nieuw verkregen informatie door aan FORUM. Helaas, nog steeds geen belletjes. Niet zo verwonderlijk, want mijn collega had geen idee wat FORUM met deze debatten of het rapport te maken zou moeten hebben. Volgens haar waren de stichting en het ministerie betrokken bij de debatten en niet dit instituut. Ik ben weer terug bij af.

En dus zit er niets anders op dan het ambtenarenapparaat in te duiken en bij de overheid op zoek te gaan naar het document. De debatten zijn in opdracht van het ministerie uitgevoerd, en gesubsidieerd. Er moet dus ook bij het ministerie in het archief een verslag of rapport liggen. Maar ja, ministeries veranderen nog wel eens. En dus zijn de documenten en de personen continu in beweging. Gelukkig kon mijn collega helpen aan een naam en een e-mailadres. Deze persoon is weliswaar de opvolger van de persoon die betrokken was bij de totstandkoming van het rapport, en werkt weliswaar op een ander ministerie, maar toch. Er zit schot in de zaak. Althans, er is nog een (laatste?) mogelijkheid dat ik het rapport in handen krijg. En dus e-mail ik vol goede moed naar deze ambtenaar en leg mijn vraag uit.
Het duurt elf dagen (!) voor er een reactie komt op mijn e-mail. Het goede nieuws is dat deze meneer wel degelijk lijkt te weten waar ik het over heb. Het minder goede nieuws is dat hij niet weet of hij het rapport wel aan mij mag geven... Hij moet eerst nagaan of de wet openbaar bestuur hier van toepassing is. En even later volgt een e-mail waarin hij zegt dat zich in het archief geen verslag van de debatten bevindt. Er is alleen een document gevonden, waarin het ministerie zijn visie geeft over dit thema naar aanleiding van de debatten. Maar als dit dan het document is dat ik zoek, is nog niet zeker of hij het aan me mag geven. Wat is dit voor onzin? Ik doe wetenschappelijk onderzoek, met (grote) maatschappelijke relevantie, dan is het toch niet de vraag of ik toegang mag hebben tot materiaal dat precies over dit onderwerp gaat, en waar het ministerie geld en tijd in heeft geïnvesteerd?! Voor wie zijn deze visie-documenten dan wel? En, buiten dat, waarom is het onmogelijk om een verslag van de debatten te pakken te krijgen? Ik word nu, als ik geluk heb, afgescheept met een visiedocumentje, terwijl de betrokken personen bij de organiserende stichting het hebben over een eindrapport. Er is vanuit verschillende kanten destijds een heleboel moeite gedaan om de debatten te organiseren, en het rapport daarvan is nu onvindbaar. Of wordt moedwillig achtergehouden. Wat een verspilling van geld en energie, als met die informatie nu niets meer mag worden gedaan!

Voorlopig zit er niets anders op dan te wachten tot deze meneer heeft uitgezocht of de stukken aan de wetenschap mogen worden toevertrouwd. En deze eerste onderzoeksfrustratie te delen met de buitenwereld. Wie weet levert dat nog iets op. Het lucht in ieder geval op!